Karaciğer, vücudun fabrikası olarak tanımlanabilir. Genetik ve çevresel faktörlerden etkilenerek fonksiyonlarını yerine getirmeyen karaciğer, insan yaşamını tehdit eden “karaciğer yetmezliği” sorununa yol açar.
Karaciğer yetmezliği, çeşitli yöntemlerde kontrol altına alınabilir. Fakat bu hastalık için bilinen en kesin çözüm karaciğer naklidir. Akut ve kronik olarak 2’ye ayrılan karaciğer yetmezliğinin tedavisi ve başarısı, hastalığın evresine göre değişkenlik gösterir.
Karaciğer Yetmezliği Nedir ?
Karaciğer, insan vücudundaki en büyük ikinci organdır ve birçok farklı işlevi vardır. Karaciğer, yediğiniz ve içtiğiniz her şeyi işler, onu vücudun kullanması için enerji ve besinlere dönüştürür. Alkol gibi zararlı maddeleri kandan ayırabilir ve vücudunuzun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olabilir. Virüslere veya zararlı kimyasallara maruz kalmak karaciğere ciddi şekilde zarar veren etkenlerdendir.
Karaciğer yetmezliği, karaciğerin geri döndürülemez şekilde hasar gördüğünde ve uygun işlevlerini yerine getiremediğinde ortaya çıkan bir durumdur. Karaciğer yetmezliği yaşamı tehdit eder ve bu nedenle acil tıbbi müdahale gerekir.
Akut Karaciğer Yetmezliği
Akut karaciğer yetmezliği hızla gelişir. Birkaç hafta içinde, hatta birkaç gün içinde herhangi bir belirti olmaksızın aniden ortaya çıkabilir. Akut karaciğer yetmezliğinin yaygın nedenleri arasında mantar zehirlenmesi veya aşırı dozda ilaç tüketimi yer alır.
Kronik Karaciğer Yetmezliği
Kronik karaciğer yetmezliği sorunu, akut karaciğer yetmezliğinin ortaya çıkışından çok daha yavaş gerçekleşir. Herhangi bir belirti göstermesi aylar hatta yıllar alabilir. Kronik karaciğer yetmezliği genellikle uzun süreli alkol tüketiminin neden olduğu karaciğer sirozunun bir sonucudur. Karaciğer sirozu, sağlıklı karaciğer dokusuna ciddi boyutlarda zarar verebilir. Kronik karaciğer yetmezliği sırasında, karaciğeriniz iltihaplanır. Zamanla bu iltihaplanma yara dokusu oluşumuna neden olabilir.
Karaciğer Yetmezliği Belirtileri Nelerdir ?
Karaciğer yetmezliğinin teşhisi zor olabilir çünkü bu semptomlar bazen başka hastalıklardan şüphe uyandırır. Bazı insanlarda bile karaciğer yetmezliği ölümcül aşamaya gelene kadar belirti göstermez. Bu nedenle risk altındaki kişilerin doktor kontrolü altında olması hayati önem taşır.
- Sarılık
- Karın ağrısı ve şişlik
- Ayak bileklerinde ve bacaklarda şişkinlik
- Kaşıntı
- Ciltte morarma
- Uyku problemleri
- İshal ve hazımsızlık
- Dışkıda kan
- İştah kaybı
- Mide bulantısı ve Kusma
Alkole bağlı kronik karaciğer yetmezliğinde sarılık meydana gelebilir. Ayrıca toksin birikimi uykusuzluğa, konsantrasyon eksikliğine ve zihinsel işlevin azalmasına sebebiyet verir.
Karaciğer Yetmezliği Nasıl Teşhis Edilir ?
Karaciğerin işlevini değerlendirmek için çeşitli biyokimyasal testler yapılır. Ayrıca karaciğerin yapısını ve işlevini incelemek için ultrason, bilgisayarlı tomografi (CT) veya manyetik rezonans (MR) gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. Bazı hastalıklarda teşhis zorlaşırsa, tanıyı doğrulamak için biyopsi yapılabilir.
Karaciğer Yetmezliği Nasıl Tedavi Edilir ?
Akut karaciğer yetmezliğinde hastalık çok ilerlemediyse ve karaciğer geri dönüşsüz bir hasar almadıysa tıbbi ilaç tedavilerine ağırlık verilebilir. Bu sayede hastalığın ilerlemesi durdurulmuş olur. Ağır ilaç tedavileri sonucu karaciğerin kendini toplaması için zamana ihtiyacı vardır. Sağlıklı bir diyet ve doktor kontrolü altında süreç atlatılabilir.
Kronik karaciğer yetmezliğinde durumlar daha farklıdır. Hastalık sinsice ilerlediğinden fark edildiğinde çok geç olabilir. Testler sonucunda karaciğer değerlerinde düşüş yaşanıyorsa, sarılık mevcutsa ve sıvı toplaması görülüyorsa ciddi bir süreci atlatmak gerekiyor. Çünkü bu belirtiler genellikle karaciğer nakli zamanının geldiğini gösterir.
Karaciğer Nakli Nasıl Yapılır ?
Karaciğer nakil günü geldiğinde donör ve hasta aynı anda farklı ameliyathanelere alınır. Önce donör ameliyatına başlanır ve karaciğerle ilgili anatomik bir anormallik olup olmadığı incelenir. Hemen ardından alıcının ameliyatına başlanır.
Hastanın kilosuna göre canlı vericiden karaciğerin bir kısmı alınarak hastanın karaciğerine yerleştirilir. Alıcı hastaya cerrahi operasyonlar devam ederken vericinin ameliyatı tamamlanır ve donör yoğun bakıma alınarak takip altında tutulur.