Lektin, karbonhidratları bağlama özelliği taşıyan proteinlerden bir tanesidir. Birçok bitki içerisinde bulunmaktadır. Doğada kolaylıkla her besin içerisinde bulunma özelliği de mevcuttur. Hücre zarlarına ve şekerlere de bağlanma özelliğine sahiptir. Çoğu lektin enzim özelliği göstermektedir. Günümüzde tükettiğimiz besinlerin içerisinde %30-40 civarında bulunmaktadır. Sindirilme özellikleri yoktur. Bağırsak içlerinde rahat bir şekilde hareket halinde dolaşım sağlarlar.
Lektin İçeren Besinler Nelerdir?
Suda çözünme özelliklerine sahip lektinler besinler suda uzun süreli bekletildiği andan itibaren yok olmaktadır. Tükettiğimiz besinler doğru koşullarda saklanarak içerisindeki lektin korunmalıdır. Pişirerek tükettiğimiz birçok besinin değerinin korunması için doğru yöntemlerle pişirerek tüketmeliyiz. Fazla ve az pişirme özelliğinden kaçınmalıyız.
Lektin içeren besinler başında tahıllar, baklagiller ve sebzeler yer almaktadır. Diğer besinler ve faydaları ise aşağıda verilmiştir:
- Soya fasulyesi: Yüksek protein ve lif kaynaklı ürünler arasındadır. Kanserin önlenmesinde, kalp ve tansiyon hastalıklarının giderilmesinde, şeker gibi hastalıklar için tüketilen ve vücuda yararlı besinlerden bir tanesidir. İçeriğinde fazla miktarda protein yer almaktadır.
- Buğdaylar: Ülkemiz genelinin başlıca besin gıdaları arasında yer almaktadır. Kan şekeri seviyesinin düzenlenmesinde etkin rol oynamaktadır. Zengin bir lif içeriğine de sahiptir. Sindirim sistemi üzerinde oldukça önemlidir.
- Domatesler: Zengin bir C vitamini içeren besinlerden bir tanesidir. Mineraller ve proteinler bakımından oldukça zengindir. Başlı başına bir lif kaynağı deposudur. Kalp rahatsızlıklarına iyi gelen bir besin olarak bilinmektedir.
- Patatesler: Kabuklu ve kabuksuz tüketimi ile ülkemizde buğdayın ardından en çok tüketilen gıda ürünüdür. Kabuklu tüketiminde açığa çıkan mineral ve protein fazla olması nedeni ile kabuklu tüketilmesi önerilmektedir.
- Yer Fıstığı: Doymamış yağlar bakımında oldukça zengindir. İçeriğindeki protein miktarı oldukça fazladır. Sağlık açısından tüketilmesi gereken ürünlerin başında yer almaktadır. Güçlü bir şifa kaynağıdır.
Lektin Faydaları ve Zararları
Lektin, vücutta önemli bir rol oynayan bir protein türüdür. Sindirim sisteminde bulunan lektinler, hücreler arasındaki iletişimi düzenleyerek bağışıklık sistemini etkiler. Aynı zamanda, lektinler, kan şekerini düzenlemede ve hücreler arasındaki bağlantıları sağlamada önemli bir işleve sahiptir. Ancak, bazı durumlarda lektinlerin aşırı tüketimi veya hassasiyeti, sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, dengeli bir diyetle lektin alımına dikkat etmek, genel sağlık üzerinde olumlu bir etki yapabilir.
Şeker bağlayıcı özelliklere sahip lektinler, vücutlardaki yağların onarılmasında, hücre büyümesinde ve bağışıklık sistemi üzerinde oldukça etkilidir. Bitkiler, sebzeler ve tükettiğimiz belli başlı gıdalarla vücudumuza dışardan alabildiğimiz bu proteinler yararları yanında zararları da mevcuttur. Lektin zararları şu şekildedir:
- Lektin içeren besinler fazla tüketildiği taktirde vücutta alerjik reaksiyonlara neden olmaktadır.
- Fazla tüketimi nedeni ile zamanla lektine karşı vücut hassasiyeti ortaya çıkar. Lektin hassasiyeti arasında en çok bilinenleri yorgunluk, deri üzerinde kaşıntı, kızarıklık, döküntüler ve eklem, kas ağrılarıdır.
- Geçici bağırsak sendromu rahatsızlığının oluşmasına neden olmaktadır. Bağırsakların çalışma sistemi üzerinde ve sindiriminde etkilidir.
Lektin içeren besinler ve bu besinlerin tüketimine bağlı olarak gelişen hastalıkları önlemede ve besin içeriğindeki bu protein miktarının azaltılması besinlerin pişirilerek tüketilmesi ile mümkün olacaktır. Besin pişirilerek içeriğindeki lektin proteinin azaltılması sağlanacaktır.
Lektin Hassasiyetinin Önlenmesi İçin Yapılacaklar
Lektin içeriğinde bulunan yüksek lif ve protein yapısı sayesinde vücut bağışıklık sisteminde büyük rol oynamaktadır. Kimi insanlarda bu proteine karşı vücut hassasiyeti oluşmaktadır. Bu tür durumlarda sebze ağırlıklı beslenme önerilmektedir. Salatalık, kabak, baklagiller, tahıllar, domates, patates gibi ürünlerin tüketiminden uzak durulmalıdır. Dengeli ve kontrollü beslenmek lektin hassasiyetinin giderilmesi için önerilmektedir. Etler, zeytinyağı, brüksel lahanası, brokoli, balık, zeytin, Hindistan cevizi gibi ürünlerin tüketimini içeren diyetler ve sağlıklı beslenme programı oluşturulmalıdır.